|
Volgens een familieverhaal (vertelling) zou de vrouw die al jaren over de zee uitkijkt
Martijntje Roeleveld zijn, maar klopt dit?
Het was net voordat corona ons leven ging beheersen. Nieuwe informatie over mijn achternaam
bracht mij bij een ver familielid. Hij vertelde mij dat hij samen met zijn broers jaarlijks
het Scheveningse Vissersmonument bezocht. Dit deden ze ter nagedachtenis aan hun moeder die
hun regelmatig naar ‘De Scheveningse Vissersvrouw’ meenam om daar ter plekke haar verhaal
door te geven. Het verhaal dat de vissersvrouw die al jaren zo krachtig en onbewogen over
de zee uitkijkt hun oma Martijntje Roeleveld was.
Zonder enig afbreuk te doen aan de mooie traditie van de broers wilde ik toch graag weten
of dit verhaal ook werkelijk klopte.
Martijntje
Op zoek naar Martijntje vond ik verrassend genoeg een boek die de periode 1873-1882 van
haar leven beschrijft. Op de boekomslag is een schets van haar te zien. De schets en het
boek vertellen ons over een sterke, aantrekkelijke en zelfstandige vissersvrouw. Ze trouwt
met Arie Roeleveld maar op 32-jarige leeftijd verliest ze hem aan de zee. In de haven
van IJmuiden valt Arie letterlijk tussen wal en schip in zee en wordt de dagen daarna
niet meer gevonden.
Direct komt bij mij de gelijkenis met het verhaal achter ‘De Scheveningse Vissersvrouw’,
naar boven. Ook Martijntje heeft de dagen na de vermissing van haar man regelmatig wanhopig
over de zee moeten staan uitkijken.
Na een maand wordt zijn lichaam alsnog gevonden. Martijntje kon hem begraven, rouwen en
daarna samen met haar kinderen deze verschrikkelijke gebeurtenis afsluiten.
Martijntje overleed in 1911. Het beeld werd tussen 1980 en 1982 gemaakt. Zij kan dus niet
model hebben gestaan voor het beeld. Wel is er enige gelijkenis tussen het beeld van de
vissersvrouw en de schets van Martijntje. Dat alleen al was voor mij genoeg om door te gaan met mijn zoektocht.
Het VissersNamenMonument
Verder kwam ik erachter dat pal onder het beeld van ‘De Scheveningse Vissersvrouw’ de naam
van Arie, de man van Martijntje, gegraveerd staat. Was dat niet een duidelijke aanwijzing
dat het verhaal waar kon zijn? Nu moet ik deze constatering een beetje nuanceren; zijn naam
staat samen met 1363 andere vissersnamen op het ‘VissersNamenMonument’. Ik moest dus uitkijken
voor tunnelvisie. Dit ‘VissersNamenMonument’ is sinds 2013 onderdeel van de vernieuwde boulevard en bestaat uit zwart granieten platen over een lengte van 25 meter. Hierop staan de namen van vissers die tussen
1814 en 2008, op zee zijn gebleven.
Mysterie opgelost
Het Googelen naar de vrouw achter het beeld van de vissersvrouw gaf geen resultaat. Uiteindelijk
lag het einde van mijn zoektocht in het boekje ‘Scheveningen gedenkt 1982-2007’ van Dirkje Roeleveld.
Daar het voorwoord werd geschreven door de toenmalige burgemeester Deetman hecht ik enige
geschiedkundige waarde aan de inhoud van het boekje. Het boekje beschrijft de totstandkoming
van het vissersmonument, met feiten, namen en jaartallen. In 1978 is er een stichting Vissersmonument
Scheveningen notarieel opgericht. In het bestuur zaten een dominee, oud-kapitein en oud gezagvoerder
koopvaardij en later ook Dirkje Roeleveld. In de jury, die bepaalde wie de opdracht voor het
maken van een beeld zou krijgen, zat diezelfde Dirkje Roeleveld. Maar hier stopt helaas de relatie
tussen het beeld en mijn familienaam.
De kunstenaar Gerard Bakker kreeg de opdracht.
De reactie op het eindresultaat was overweldigend positief, niet alleen van de jury maar ook van
de Scheveningse gemeenschap. Het beeld had het karakter van een sterke vissersvrouw geweldig weten
te vangen. Ze staat daar rechtop en fier, starend over de zee. Het lijkt dat alles om haar heen
even niet meer belangrijk is. Aan haar is te zien dat ze de harde waarheid heeft aanvaard. Haar
handen tonen vertrouwen in het geloof. Vol overgave berust ze in haar lot.
Maar weer even terug naar de zoektocht. Ergens in het boekje van Dirkje, onder het kopje ‘ontwerp’
vond ik de vrouw waarnaar ik naar opzoek was. Dirkje schrijft in dat hoofdstuk dat de kunstenaar;
prenten, fotomateriaal en studies van Scheveningse vrouwen gebruikte. En dan wordt de naam Ina
Pronk genoemd. In een korte bijzin wordt vermeld dat Ina voor de kunstenaar poseerde.
Gewapend met die naam struinde ik opnieuw het internet af en vond ik een artikel in Trouw (2000)
waar haar naam in verband wordt gebracht met het monument en het werd nog beter, ik vond zowaar
ook haar persoonlijke verhaal in een YouTub filmpje.
Ina was al dertig jaar vrijwilliger in het Scheveningse museum. Op een dag was ze aan het werk
toen ze werd geroepen met de vraag “zou je willen poseren voor het beeld van de Scheveningse
Vissersvrouw”. Ze was vereerd, maar beseffende niet hoeveel impact dit op haar verdere leven
zou hebben.
Op 10 november 1982 werd het vissersmonument door Koningin Beatrix onthuld. Voorafgaande aan de
onthulling was er een kerkdienst. Ina liep samen met de kunstenaar de kerk in. Bij binnenkomst
was ze diep onder de indruk van wat ze zag. In de kerkbanken zaten veel Scheveningse vissersvrouwen
in rouwdracht. Na de dienst vertelde deze vissersvrouwen dat ze met de onthulling van
‘De Scheveningse Vissersvrouw’ ook eindelijk hun man konden begraven. Voor het overgrote deel van
de 1364 vissersweduwen is het lichaam van hun man nooit gevonden en was ertegen beter weten in
altijd dat sprankje hoop. Daarom konden ze nooit echt rouwen. Voor een aantal nog levende vissersvrouwen
kon het rouwen na de onthulling beginnen.
-Martijntje had het begrepen! --
Bronnen:
Website het vissers monument.
|
Hier youtube filmpje van Ina Pronk